ตำนานพื้นบ้านอาข่าเรื่อง “การเกิดอ่าข่า”
โดย
ยุทธศาสตร์ เลอแชกู่
หลังจากที่น้ำท่วมโลก สิ่งมีชีวิตต่างๆบนโลกก็ได้ตายหมดเว้นแต่คนๆหนึ่งที่มีชื่อว่า “ ถ่องผ่อง ” รอดมาได้อย่างหวุดหวิด โดยเวลาที่น้ำท่วมโลก ถ่องผ่องได้เข้าไปอยู่ใน กลอง (ถ่องๆโฉว่) ที่มีการปิดอย่างมิดชิด แล้วเขาก็ลอยไปไหนมาไหนตามกระแสน้ำ จนน้ำแห้งถ่องผ่องออกมาดูข้างนอกก็ทราบว่าสิ่งมีชีวิตทั้งหลายได้ตายหมดแล้ว คงเหลือแต่เพียงเขาคนเดียวที่รอดตายจากเหตุการณ์ครั้งนี้ หลังจากที่ถ่องผ่องมีชีวิตอยู่บนโลกคนเดียวไม่นาน เขาก็ได้ตั้งท้องอย่างผิดสังเกต และผิดธรรมชาติ คือ เขาตั้งท้องทุกส่วนของร่างกาย ทั้งเส้นผม นิ้วมือ นิ้วเท้า และระยะเวลาการอุ้มท้องของเขานานถึง 12 เดือน หรือ 1 ปี (ทั้งที่ปัจจุบันคนเราอุ้มท้องนานแค่ 9 เดือนเอง) พอถึงกำหนดคลอด ก็ได้คลอดลูกออกมา ทันทีที่คลอดออกมาลูกแต่ละคน ก็สามารถพูดได้เลย ต่างคนต่างพูดว่า ผมเป็นคนจีน ผมเป็นอังกฤษ ผมลาหู่ ลีซู ม้ง อ่าข่า ฯลฯ เผ่าพันธุ์และเชื้อชาติต่างๆจึงได้แตกออกไปตั้งแต่นั้นมาและอยู่ร่วมกัน จนเวลานานเข้านานเข้าต่างคนต่างก็แยกย้ายออกไป อยู่คนละทิศคนละทาง
Aˬ kaˬ-eu aˬ uˇ ja la “Aˬ kaˬ dehꞈ le-eu”
Miˇ tsaˬ -eu k’oeˇ taˆ iˇcuꞈ dahˬbyah dzeuˇjiˇ-eu taꞈ naˇ Miˇ tsaˬ-eu k’oeˇ taˆ haˇdehꞈ-eu je shiˇ jiˇ-eu meh “Tahˬpah” lehˇkuˇ-eu k’oeˇ g’aˬ tiˬ g’aˬ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ dzehˬ laˇ-a . “Tahˬ pahˬ” koeˇ g’aˬ “Tahˬ tahˬ tsoeˬ”-ahˇ uˇ leˇ-awˇ neh, Iˇ cuꞈ k’aˇ bu g’eh gaˇ bu bu-ehˇ iˇ-awˇ neh dzeuˇ iˇ-eu meh. Iˇ cuꞈ gui iˇ jiˇ-awˇ neh “Tahˬ pahˬ” oeˆ doˆ ngeh-aˬ miˇ tsaˬ-euˬ k’oeˇ taˆ haˇ dehꞈ-eu jeˬ shiˇ jiˇ-euˬ gaˇ ya mawˇ-eu meh. Iˇ cuꞈ heu dah byah gaˇ neh dzeuˇ iˇ-eu- aˬ aˬ yawꞈ tiˬ g’aˬ tehꞈ meh. K’oeˇ taꞈ naˇ, hawˬ myahˇ maˬ g’eh-ehˇ maˬ ehˇnga paˬ-ehˇ aˬ yawꞈ-eu mawˇ do-ahˇ haˇ tsoꞈ-eu jeˬ uˬduˬtsaˆ kahˇ, kui noeˇ kuiˇ ma tawˬ tawˆ luꞈ zaˬ pi leˇ jiˇ-eu meh, teu naˆ tehˬ-ehˇ maˬ ngeuˇ-eu zaˬ pi-eu k’oeˇ 12 siˬ ehˇ leꞈ naˇ 1 k’oꞈ lehˇ k’awꞈ ni-ehˇ nga-eu meh (Iˬ nymˇ-aˬ 9 siˬ byah ni pi-eu tehꞈ-a) baw -eu aˇ yamˬ tsaˬ laˇ-eu taꞈ naˇ yawˬ g’aˬ naˆ lu dehꞈ le-eu maˬ dah mi naˇ-ehˇ dehꞈ doˆ leꞈ naˇ dawˬ ngehˬ nya-eu meh, Ngaˇ-aˬ Laꞈ buiˬ-eu tsawˇ haˬ le, Ngaˇ-aˬ Gaˬ laˬ pyuˇ tsawˇ haˬ le, Ngaˇ Meuˬ seuˬ, Liˬ sawˬ, Cehˬ myawꞈ, Aˬ kaˬ hawˇ-eu yawˬha-eu tsawˇ jeuˬ yawˬ ha ehˇ-eu meh. Hoeˇ taˆ naˇ tsawˇ jeuˬ paˆ-eu k’awꞈ tiˬ kawˆ loꞈ-ehˇ jawˇ-eu meh. Aˇ nah aˇ nah -ehˇ tsawˇ haˬ myaˬ laˇ-awˇ tiˬ g’aˬ tiˬ paw cehˆ byaꞈ jiˇ-eu tehꞈ -a.